Cầu ngói Thanh Toàn

Cầu ngói Thanh Toàn "thượng gia, hạ kiều".

Cầu được tạo dựng vào năm 1776, do bà Trần Thị Ðạo cúng tiền cho làng, để dân làng qua lại và làm nơi nghỉ chân cho khách tha phương. Bà Trần Thị Ðạo là vợ một vị quan lớn dưới triều vua Lê Hiển Tông nhưng không có con, bà dùng tiền của mình dựng cầu này để làm phúc. Bà được dân làng tôn sùng, thờ phụng. Năm 1776, vua Lê Hiển Tông ban sắc khen ngợi bà, miễn cho dân làng nhiều loại sưu dịch, để họ nhớ đến công ơn và noi theo tấm gương của bà. Năm 1925, vua Khải Ðịnh cũng ban sắc phong thần cho bà là "Dực Bảo Trung Hưng Linh phò” và lệnh cho dân làng lập bàn thờ ngay trên cầu.

Theo ý của bà Trần Thị Đạo, cầu được xây dựng theo lối "thượng gia hạ kiều" (trên nhà, dưới cầu). Cầu dài 43 thước mộc (18,75m), rộng 14 thước mộc (5,82m), chia làm 7 gian, hai bên thân cầu có hai dãy bục gỗ và lan can để ngồi tựa lưng. Cầu có mái lợp ngói lưu ly. Đã nhiều lần bị gió bão, lụt lội và chiến tranh tàn phá, chiếc cầu sau đó được người dân góp tiền và công sức tu sửa, tôn tạo, gìn giữ. Cầu được trùng tu, sửa chữa vào những năm 1847, 1906, 1956, 1971, qua các lần sửa chữa, chất liệu của cầu có thay đổi như trụ cầu bằng gỗ lim được làm bằng bê tông.

Dưới cầu, nông dân chống thuyền ra đồng.

Trước khi đến nơi, tôi đi theo một con đường bê tông rộng lớn, xuyên qua những cánh đồng trù phú, xanh mơn mởn. Rồi hiện ra các mái ngói đỏ au của Ủy ban xã, trường THCS, nhà trưng bày Nông cụ…Tôi thật sự xao xuyến trước cảnh quan đẹp tự nhiên, hài hòa, soi bóng lên con sông Như Ý trong xanh, lặng lờ ngừng trôi.

Lên cầu, tôi ngạc nhiên vì chung quanh có rất nhiều nông dân nằm, ngồi nghỉ trưa thoải mái, hưởng ngọn gió trời lồng lộng. Du khách nước ngoài đi lại nhẹ nhàng, trò chuyện líu lo, nhưng chỉ vừa đủ nghe. Du khách Việt từng cặp đôi thân mật chụp ảnh cho nhau. Bà Trần Thị Dìu - một cụ già trong làng nói tiếng Anh "như gió” ngồi xem bói cho một đôi tình nhân từ Đà Nẵng đến… Trong khi đó, trên bàn thờ bà Trần Thị Đạo (chính giữa cầu) bát nhang có nhiều nén hương của du khách mới thắp, nghi ngút khói thơm.

Cầu ngói Thanh Toàn là vùng đất giàu truyền thống văn hoá - lịch sử trên đất Hương Thuỷ. Người dân vùng chiêm trũng này tự hào có nhiều di tích văn hóa - lịch sử - cách mạng. Ấy là những đình làng, miếu mạo, nhà thờ- nơi thờ các vị khai canh, khai khẩn và thờ Thành Hoàng của làng. "Khi du khách về với Thuỷ Thanh, ngoài cầu ngói Thanh Toàn, chúng tôi muốn giới thiệu thêm các di tích văn hoá - lịch sử của làng, như đình làng Vân Thê, Phủ thờ Tôn Thất Thuyết và một số nhà thờ họ, phái. Lực lượng đoàn viên, thanh niên trong vùng sẽ giúp đón đưa khách đến các điểm tham quan và giới thiệu về truyền thống văn hoá của các điểm di tích chẳng hạn", ông Lê Văn Chung- Phó Chủ tịch Thị xã Hương Thủy cho biết.

Cày, bừa và quạt lúa trong nhà trưng bày nông cụ.

Vào nhà trưng bày Nông cụ, tôi được thấy những nông cụ mà các đời tổ tiên đã sử dụng "cày sâu cuốc bẫm" để làm ra hạt lúa. Thật xúc động khi thấy chiếc nôi tre, có bốn tao bằng dây thừng. Chiếc xe đạp nước bằng gỗ, các cặp vợ chồng nông dân vừa đạp nước vào ruộng, vừa cất tiếng hò giữa đêm trăng thanh gió mát. Rồi đến chiếc áo đi mưa chằm bằng lá tơi đọt, để tránh mưa vừa chống rét của cha ông ta. Còn rất nhiều: những xe quạt lúa, máy xay lúa, chày cối giã gạo, cối xay bột, nồi đất, nồi đồng, mâm đồng...

Cầu ngói Thanh Toàn để lại trong tôi cảm nhận thú vị về đất nước và con người Việt Nam. Vượt qua đói nghèo trong các thế kỷ trước, đất nước này đang tiến về tương lai. Nhưng sâu thẳm trong tinh thần, vẫn hướng về tổ tiên nguồn cội.